İran dini lideri Ali Hamaney, Suriye’de Esed rejiminin 8 Aralık’ta devrilmesinin akabinde kurulan yeni hükümetin yıkılması tarafında davet yaptı. Hamaney’in açıklamalarını, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi’nin “Yeni hükümet Suriye’ye hakim olamayacak. Önümüzdeki günlerde yeni gelişmeler göreceğiz” şeklindeki sözleri takip etti. Bu açıklamaların akabinde devrik Esed rejiminin kalıntıları Suriye’nin kıyı bölgesindeki Lazkiye ve Tartus kırsalı ile orta kısımdaki Humus’ta harekete geçti. İran tarafından Suriye’ye gönderilen milis önderlerden Lokman Bedr Garra, Halep’in rejim güçlerinden temizlendiği 27 Kasım’da birtakım kümelerin “Ebu Abdullah el-Hasibi” ismindeki Şii bir alimin türbesini yaktığını gösteren manzaraların toplumsal medyada yayılmasının akabinde etrafına topladığı devrik rejim yanlılarına, “Türbelerimizi yakanın başlarını kesin” buyrukları vererek kışkırttı. Bu imgelerin akabinde Humus’ta sokağa çıkan rejim yanlıları mezhepçi sloganlar atarak etrafa ateş açtı. Humus, Tartus, Lazkiye ve Ceble’de bu kümelerin akınlarında 14 güvenlik vazifelisi ve 9 sivil ömrünü yitirdi. Bunun üzerine bölgede askeri operasyona başlayan yeni idareye bağlı güvenlik güçleri, olayları sonlandırmak için Türkiye hududu dahil birçok noktada güvenlik koridorları oluşturdu.
Azınlık kümeleri ve türbeleri mazeret göstererek Suriye’de şiddeti yine artırmaya çalışan isimlerin Esed rejimi tarafından, Mart 2011’de başlayan halk ayaklanmasını bastırmak için oluşturulan çetelerin önderleri olması dikkat çekiyor. Azınlıkları ayaklanmaya davet eden bireylerden olan Şuca el-Ali, başşehir Şam’ın yanı sıra Hama ve Humus üzere kentlerde çok sayıda protestocuyu kaçırarak, azap ve infaz etmesiyle tanınıyor. Rejimin 25. Tümen Kumandanı Mikdad Fethiye, toplumsal medya üzerinden kışkırtıcı davetler yaparken Irak’taki Şii milis kümelerin başkanlarından İhsan el-Aydani ona takviye iletileri verdi. Olayların başlaması sırasında alanda bulunan Lokman Bedr el-Garra ise İran tarafından Suriye’ye gönderilen milis kümelere liderlik yapması ve Şii kültürünü Suriye’de yaymak için meddahlık faaliyetleri yürütmesiyle tanınıyor.
Ali Hamaney
Yaşanan olayların akabinde devrik Esed rejimi yanlılarının yoğunlukla yaşadığı kıyı bölgesinde güvenlik operasyonu başlatan Suriye İçişleri Bakanlığı, operasyonların rejim kalıntıları tasfiye edilene ve devlet dışındaki bütün kümelerin silahlarını teslim etmesine kadar süreceğini açıkladı. Devlet dışı kümelerin silahlarını teslim etmesi için 4 günlük mühlet tanıyan Bakanlık, bölgeye ek kuvvetler göndermeye devam ettiğine vurgu yaptığı açıklamasında, eski rejime bağlı savaş hatalısı bireylerden hesap sorulmasından geri adım atılmayacağının altını çizdi. Açıklamada ayrıyeten, güvenliğin sağlanması için Lazkiye, Ceble, Tartus ve Humus’ta akşam saat 18.00 ile sabah saat 08.00 ortasında sokağa çıkma yasağı ilan edildiği belirtildi. Lokal kaynakların yayınladığı imgelerde ise silahlı bireylerin Tartus ve Lazkiye kırsallarında güvenliği sağlamaya çalışan güvenlik güçleriyle çatıştığı görüldü. Ayrıyeten, güvenlik güçlerinin Suriye-Türkiye hududunda da konuşlanarak hudut emniyetini sağladığı aktarıldı. Lazkiye’deki güvenlik kaynakları da olaylara katıldığı tespit edilen 100’ü aşkın kişinin tutuklandığını bildirdi.
Öte yandan, olayların çıkarılmasında mazeret olarak kullanılan Halep’teki Şii din büyüğü Ebu Abdullah el-Hasibi’nin medfun olduğu argüman edilen türbeden imgeler paylaşan lokal aktivistler, türbede büyük bir ziyan olmadığını bildirdi. İçişleri Bakanlığı da türbenin Askeri Operasyon Yönetimi tarafından Halep’in özgürleştirildiği 27 Kasım 2024 tarihinde kentten çekilen Esed rejimine bağlı kuvvetler tarafından “mezhepçi fitneyi” harlamak için yakıldığı söz edildi. Halep Emniyet Müdürü Ahmed Lattuf, El-Hasibi türbesinde yangına sebep olan bireylerin tutuklandığını ve bu şahısların Esed rejimine bağlı olduğunu belirterek, “Yargının karşısına çıkarılacaklar” sözlerini kullandı.