TÜ Eczacılık Fakültesi Farmasötik Teknoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gülşah Gedik ile Öğretim Üyesi Dr. Hakan Nazlı, mantarların kanserli hücreler üzerindeki tesirlerini araştırmak maksadıyla çalışma başlattı. Düzce Üniversitesi’nden Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Görkem Dülger, Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Başaran Dülger ve araştırma vazifelisi Dr. Yener Kurman’ın da dahil olduğu grup, çalışmalarını 2 yıl boyunca sürdürdü.
Düzce bölgesinde yetişen ve halk ortasında ‘sığır dili’ ya da ‘geyik mantarı’ ismiyle bilinen mantarı, laboratuvar ortamında test eden bilimsel heyet, iki yıllık çalışmaları sonuca ulaştırdı.
Çalışmalarda mantarın, en ölümcül kanserler ortasında üçüncü sırada olan karaciğer kanserinden etkilenen hücreleri muhakkak dozda öldürdüğü tespit edildi.
‘PRİMERİ KARACİĞER OLAN BİR KANSER ÇEŞİDİNDE AKTİFLİĞİNİ ÇALIŞTIK’
Doç. Dr. Gülşah Gedik, mantarın bilhassa karaciğer kanseri üzerindeki tesirini araştırdıklarını belirterek, “Düzce vilayetinde kendi doğal ortamında yetişen kimi mantarlar üzerinde, bunların halk ortasında karaciğer kanserine karşı kullanımını Görkem Dülger ve Başaran Dülger hocalarımız belirlediğinde bu mantar ekstraktlarıyla ilgili daha gelişmiş formülasyon dizaynları yapmak üzere bizimle bir arada çalışmak istediklerini söylediler. Uzun yıllardır, güzel bir antioksidan olan, karaciğer hastalıklarında, kanser hastalıklarında tedavide kullanılan selenyumun, yeşil sentez prosedürüyle bu mantarlara nano partiküllerini ürettirdik ve Hepatosellüler Karsinom dediğimiz karaciğerde yerleşen, primeri karaciğer olan bir kanser tipinde aktifliğini çalıştık. Kansere karşı esirgeyici olabilecek kanser hücrelerini belli bir dozda öldürdüğünü çalışmalarımızda gösterdik” dedi.
‘TÜM MANTARLARIN KANSERE KARŞI BU ÖZELLİĞİ OLDUĞUNU SÖYLEYEMEYİZ’
Çalışmalarda, mantarın dirençli hastane enfeksiyonlarını oluşturan mikroorganizmalara karşı da aktifliğini tespit ettiklerini anlatan Doç. Dr. Gedik, “Bu çalışmalarımızın dışında tıpkı vakitte antimikrobiyal özelliklerinin ne olacağını da merak etmiştik. Onlara karşı da çalışmalar yapıldı ve bilhassa dirençli hastane enfeksiyonları oluşturan mikroorganizmalara karşı da tesirli olduğunu, çalışmalarımızda göstermiş olduk. Ancak her mantar cinsinin, kansere karşı tesirli olabileceği, standardize olmayan eserlerin kansere karşı ya da öbür hastalıklara karşı ya da tüm mantarların bu stil özellikleri olduğunu çabucak söyleyemeyiz. Bunların olağan ki pişirme, bekleme müddeti üzere günlük hayatta tüketimlerinde çok değişen faktörler olabiliyor” diye konuştu.
‘HENÜZ YOLUNDA BAŞINDAYIZ’
Söz konusu mantarın, kanser tedavisinde kullanılabilmesi için gerçek organizmalarda çalışma yapılması gerektiğine vurgu yapan Doç. Dr. Gedik, “İlaç haline getirilmesi için başka bir ekstraksiyon tekniği ve başka bir standardizasyon tekniği uygulandı. Bu mantarların isimleri olarak tekrar tavuk mantarı, kara trompet, enişte tellicesi isimlerinin olduğunu söyleyebiliriz. En tesirlisini kendi çalışmamızda Hydnum Repandum’da görmüş olduk. Lakin kanser tedavisinde bu eserlerin kullanımı için hem In vivo, gerçek organizmalarda olan çalışmalara ve pek çok bilgiye muhtaçlık var. Şimdi yolun başındayız” dedi.
‘MANTAR TÜKETİMİYLE KANSER HADİSELERİNİN AZALDIĞINA DAİR RAPORLAR VAR’
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Görkem Dülger de mantarlar ve bitkiler üzere doğal eserlerin, yüzyıllardır beşerler ortasında alternatif tıpta ilaç olarak kullanıldığının bilindiğini söyledi. Dülger, “Özellikle mantarların içerdiği antioksidanlar, flavonoid üzere pek çok unsurun tedavi edici özelliği olduğu yüzyıllardır bilim insanları tarafından da araştırılıp, belgelendirilmiştir. Mantarlar bilhassa dünyanın çeşitli bölgelerinde, mutfaklarda besin kaynağı olarak, yeniden lezzetleri ve aromalarıyla baharat olarak kullanıldığı bilinmekte. Bunun dışında yeniden karaciğer hastalıklarının tedavisinde yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Birtakım mantar özütlerinin tüketimiyle ilgili yayınlanmış raporlarda mantar tüketimiyle kanser olaylarının azaldığına dair raporlar bildirilmiştir” dedi.
‘ANTİKANSER ETKİNLİĞİNDE MANALI SONUÇLAR ALDIK’
Çalışmalarda, geyik mantarının antikanser aktifliği açısından manalı sonuçlar aldıklarını lisana getiren Dülger, “Biz de çalışmamızda halk ortasında kullanılan farklı mantar tiplerinin antimikrobiyal, antioksidan ve antikanser aktiviteleri üzerine gerek deneysel gerekse de In vivo takviyeli çalışmaları yürüttük. Bunun sonucunda, antimikrobiyal aktivite çalışmalarına baktığımızda gerek gram müspet gerek gram negatif patojenlere karşı ve de mayalara karşı önemli manası denecek seviyede antimikrobiyal aktivite sergilediğini gözlemledik. Yeniden çalışmamızın antikanser kısmıysa araştırma takımımızdan Dr. Yener Kurman tarafından yürütülmüştür. Antikanser aktifliğine baktığımızda burada da manalı sonuçlar aldık” diye konuştu.
Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Ana Bilim Kısmı Araştırma Vazifelisi Dr. Yener Kurman ise “Projenin antikanserle ilgili kısmıyla ilgili aktivitelerini şahsen yürüttüm. Araştırdığımız mantarlar ortasında, Hydnum Repandum olarak anılan ve halk ortasında ‘geyik mantarı’ olarak bilinen mantar çeşidi, karaciğer kanserine karşı en tesirli mantar olarak bulundu” dedi. (DHA)