Son asrın büyük felaketleri ortasında yer alan 17 Ağustos 1999’daki Marmara Depremi’nin üzerinden 25 yıl geçerken ülke genelindeki riskli konut sayısının korkutucu büyüklüğü dikkati çekmeye devam ediyor.
Geçen yıl yaşanan Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde riskli yapıların güçlendirilmesi ve dönüştürülmesi noktasında farkındalık artsa da riskli yapı stoku hala milyonlarla söz ediliyor.
Son 22 yılda ülkenin dört bir yanında 3,5 milyon civarında konutun dönüşümü sağlanmış olsa da hala riskli olduğu aktarılan 6 milyondan fazla konutun varlığı bu mevzuya verilmesi gereken kıymete işaret ediyor. Uzmanlar, riskli konutlarda oturan vatandaşları binalarını bir an evvel dönüştürmeleri yahut güçlendirmeleri konusunda uyarıyor.
“BÜYÜK BİR YIKIMIN ÖNÜNE LAKİN GÜÇLENDİRME VE DÖNÜŞÜMLE GEÇEBİLİRİZ”
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye’de daha evvel yaşanan büyük sarsıntılardan bahsederek, ülkedeki etkin fay çizgilerinin her an yeni ve şiddetli bir zelzeleye yol açabileceğini söyledi.
Her vakit “deprem değil, ihmal öldürür” sözünü tekrarladıklarını lisana getiren Türkkan, bugüne kadarki sarsıntılarda en büyük canı ihmalin aldığını anlattı.
Türkkan, ülke genelinde 6 milyonu aşkın riskli konutun bulunduğunu kaydederek, “Şiddetli bir zelzelede hasar alması beklenen bu konutların 5 milyonu güçlendirmeyle kurtarılabilir. İstanbul’daki riskli konut sayısı ise 600 bin adet. Bunların 150 bini için çabucak harekete geçmeliyiz. Büyük bir yıkımın önüne fakat güçlendirme ve dönüşümle geçebiliriz. Aksi takdirde İstanbul’da beklenen şiddetli sarsıntının yıkıcı tesiri çok büyük olacaktır.” dedi.
“GÜÇLENDİRME ÇALIŞMALARINA ARALIKLI DAVRANANLAR BÜYÜK YANLIŞ İÇERİSİNDE”
Sinan Türkkan, büsbütün bilimsel metotlara dayalı olan güçlendirmenin, kentsel dönüşüme nazaran daha kısa vadeli ve daha düşük maliyetli olduğunu söyledi.
Binaların boşaltılmadan güçlendirme imkanının da olduğunu lisana getiren Türkkan, riskli konutlarda oturan vatandaşlara binalarını bir an evvel dönüştürmeleri yahut güçlendirmeleri davetinde bulundu.
Türkkan, karot almanın binaya ziyan vermeyeceğini, yapıyı yanlışsız tanıyıp hastalığı yanlışsız teşhis edebilmek ve yanlışsız tedavi uygulamak için bu sürecin gerekli olduğunu kaydederek, güçlendirme şirketi tercih edilirken titiz davranılması gerektiğini vurguladı.
“Güçlendirmede sadece alanında uzman ve uzman mühendislerle çalıştığınıza emin olun” diyen Türkkan, “banyonun fayansı kırılmasın, mutfağın dolabı değişmesin” diye güçlendirme çalışmalarına aralı davrananların büyük yanlış içerisinde olduğunu anlattı.
Binaların yıkılmasının ve çökmesinin asla mukadderat olmadığını yineleyen Türkkan, “Doğru yer, yanlışsız materyal ve hakikat sistem bir ortaya geldiğinde asla çökme olmaz. Daha evvel yapılan konutlarda tahminen bu 3 kaide gerçekleşmemiş olabilir. Lakin o riskli yapıyı dönüştürerek yahut güçlendirerek kurtarabiliriz. Bu nedenle vatandaşlarımızdan ricamız bu mevzuyu ihmal etmemeleridir.” diye konuştu.
Türkkan, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının kentsel dönüşüm için başlattığı ve İstanbul’da devamına karar verdiği Yarısı Bizden Kampanyası’nın değerli takviyeler içerdiğini belirterek, vatandaşlara bu kampanyadan faydalanmaları davetinde bulundu.
“MEVCUT YAPI STOKUNUN BÜYÜK KISMI SÜRATLE YENİLENMELİ”
Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) Başkanı Neşecan Çekici de 17 Ağustos 1999’da yaşanan 7,4 büyüklüğündeki Marmara Depremi’nde 17 binden fazla kişinin hayatını kaybettiğini anımsatarak, “Yaklaşık 200 bin kişinin evsiz kaldığı, 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yerinin yıkıldığı sarsıntıdan 16 milyona yakın kişi etkilendi.” dedi.
Marmara Depremi’nden sonra yaşanan Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların yol açtığı yıkımlardan bahseden Cazibeli, konut üretiminde yanlış gereç kullanımı sonucu 50 binden fazla canın kaybedildiğini söyledi.
Çekici, Marmara ve Kahramanmaraş zelzelelerinin yapı güvenliği konusundaki eksiklikleri acı bir formda gözler önüne serdiğini kaydederek, “Son olarak yaşadığımız Kahramanmaraş merkezli zelzeleler ana vizyonumuz olarak belirlediğimiz 4T; tabiat, toplum, teknoloji ve tasarım prensiplerine sıkı sıkı sarılmamız gerektiğini bize bir sefer daha çok acı bir formda gösterdi.” diye konuştu.
Türkiye’nin tam manasıyla sarsıntıya güçlü bir ülke olabilmesi için daha bütüncül bir yaklaşıma muhtaçlık olduğunu söz eden Cazibeli, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Öncelikle, mevcut yapı stokunun büyük bir kısmı hala risk altında ve bu yapıların süratle yenilenmesi gerekiyor. Ayrıyeten, sarsıntı şuurunun toplumsal seviyede artırılması, eğitim ve bilinçlendirme faaliyetlerinin yaygınlaştırılması gerekiyor. Cumhurbaşkanı’mızın da açıkladığı üzere yalnızca İstanbul’da maksat 5 yılda 600 bini acil olmak üzere toplam 1,5 milyon bağımsız kısmı dönüştürmek. Şu anda kentsel dönüşüm kapsamında alanda başlamış ve başlayacak pek çok proje var. Önemli bir bütünleşik konut siyaseti, acil koduyla Türkiye’nin gündeminde üst sıralarda yer almalıdır.”
“ŞEHRİ KIYMET VE İNSAN ODAKLI DÖNÜŞTÜRMELİYİZ”
Neşecan Alımlı, kentsel dönüşümde “kenti yalnızca dönüştürmek amaçlı” değil, “şehri bedel ve insan odaklı dönüştürme esaslı” olması gerektiğini vurguladı
Kentsel dönüşümün hak sahibi, belediye, geliştirme şirketleri üzere kamudan ve özel bölümden birçok paydaşı ilgilendirdiğini anlatan Alımlı, burada sağlıklı uzlaşımlar ve sağlam platformlar oluşturulması gerektiğini söyledi.
Çekici, “Sivil tarafın bilinçlendirilmesi ve eğitiminin de ehemmiyetle üstünde durulması gerekir. Uzlaşı adabı ve kültürünün oluşması için önemli bir bilinçlendirme kampanyası hayata geçirilmelidir. Kentsel dönüşüm atağıyla eş vakitli olarak toplumsal konutların yaratılması ve erişilebilir konut modellerinin kurulması da gerekiyor.” yorumunu yaptı.
“KENTSEL DÖNÜŞÜMLE BİRLİKTE YEŞİL DÖNÜŞÜM DE GERÇEKLEŞTİRİLMELİ”
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik ise kentsel dönüşümün, binaların etraf dostu yapılara dönüştürülmesi için de bir fırsat oluşturacağını belirterek, bu fırsatın kaçırılmaması gerektiğini söyledi.
Konut arzı ve kira sıkıntısının tahlili için kentsel dönüşümün hızlandırılması gerektiğini anlatan Şişik, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Depremden sonra hayatımızı tehdit etmeye başlayan iklim krizi karşısında kentsel dönüşümle birlikte yeşil dönüşümü de gerçekleştirmeliyiz. Bugün Almanya elektriğini yüzde 100 pak güçten sağlayan yapılara sahip. Etraf dostu yeşil binalar sayesinde su kullanımında yüzde 40-50, elektrik gücünde ise yüzde 100 tasarruf sağlamak mümkün. Londra’da çevreci birtakım binalarda bir atık su 8 kez kullanılıyor. Biz de kentsel dönüşüm sürecinde yeşil binalar için çalışmalıyız. 10 bin dolardan başlayan ve binaya nazaran değiştiği için çok yüksek sayılara da çıkabilen yatırım meblağıyla yeşil dönüşümü gerçekleştirebiliriz. Vatandaşlarımız bu yatırımın 2 yıl sonra geri dönüşünün sağlanacağını bilmeli. Artık su kıtlığını konuşuyoruz. Onun yerine ‘Su kullanımını nasıl azaltırız?’ konusunu konuşmalıyız.”
Şişik, binalardaki yeşil dönüşümün zarurî hale getirilmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.